Mike Monteiro is ontwerper en bekend van kneiters als ‘Fuck You, Pay Me’ en zijn Designers Code Of Ethics. Mike is boos op Twitter, op Facebook, op bijna alle internetbedrijven. En laten we eerlijk zijn: terecht ook. Van de beloftes dat het internet de mensen zou verlichten is weinig terecht gekomen.
In zijn recente boek “Ruined By Design: How Designers Destroyed The World” (2019) schrijft hij:
We are so fucked. In fact, we are so fucked, it may already be too late for this book. The world is on its way to ruin and it’s happening by design.
Het is de hoogste tijd om het idee te laten varen dat wat we maken neutraal en niet-politiek is. Wij designers hebben de tools gemaakt die nu misbruikt worden. Wij hebben de sites gemaakt waarmee Facebook ons kan volgen. Wij hebben het mogelijk gemaakt dat je naam en e-mailadres in honderden, nee duizenden databases staan. Daarom zegt Monteiro: ja, design is politiek. Dat is: ie druk maken om diegenen die met ons werk te maken hebben
Het probleem
Om het voor de hand liggende maar even te zeggen: de titel van het boek is dubbelzinnig. Ruined By Design betekent zowel: “kapot gemaakt door design” als ook “kapot, doordat het zo ontworpen is”. De wereld is niet kapot; hij werkt exact zoals we hem hebben ontworpen.
Monteiro komt met een somber stemmende opsomming: Facebook + Cambridge Analytica, Twitter + de nazi’s, Uber + uitbuiting. Allesziende surveillance, algoritmes die aanzetten tot radicalisatie, totale polarisatie; allemaal erkende gevolgen van de weeffouten van het internet. En de goede kanten van de opkomst van internet benoemt hij niet; ik denk aan Wikipedia of het samenbrengen van mensen ongeacht geografische afstand. Het onheil van internet is dit moment groter is dan het heil ervan.
Gaat dit over jou?
‘Ja, wacht even. Ik heb Facebook niet ontworpen’, hoor ik je denken. Dat klopt natuurlijk. Maar als ontwerpers hebben we wel een collectieve verantwoordelijkheid jegens onze gebruikers. “Being a designer is being a gatekeeper”, citeert Monteiro. Wat wij maken heeft consequenties: hoe toegankelijk maken we onze sites, hoe inclusief zijn we in onze vragen? Om een klein voorbeeld te geven: moet je in een formulier altijd vragen om geslacht (m/v), voornaam en achternaam? Heb je dit echt nodig? “Ja, maar marketing wil graag jou aanspreken met ‘geachte meneer Van Buuren’. Daarom moet je dat invoeren”. Nou, wat is er mis met “Hallo”, in plaats van “Geachte heer Van Buuren”? Niet voor iedereen is geslacht, voornaam, achternaam vanzelfsprekend.
Het veld van ontwerpers is in 20 jaar enorm veranderd. Toen ik begon met websites maken (rond 1998) was webdesign een grafische bezigheid: kleurtjes, letters, blokjes. Inmiddels zijn we erachter gekomen dat webontwikkeling meer social engineering is dan vrije kunst. Dit is ook een boek over hoe onze sector langzamerhand volwassen wordt. Er is een einde gekomen aan het tijdperk van de libertaire creatief; anno 2019 hebben we geen grafici meer nodig voor het web, maar mensen die zich realiseren dat ze poortwachters zijn.
Dus ja, in allerlei opzichten gaat dit boek over jouw en mijn werk.
De oplossing
Zo duidelijk als het probleem is, zo mistig is de oplossing. Die heeft Monteiro niet. Hij noemt een paar mogelijkheden.
We moeten beter ‘nee’ leren zeggen; als je opdrachtgever vraagt om dark patterns of niet noodzakelijke gegevens van je bezoeker, moeten we duidelijk maken waarom dat geen goed idee is en we moeten de consequenties hiervan durven nemen.
De teams waarin we werken moeten een betere afspiegeling zijn van de doelgroepen waarvoor we uiteindelijk werken.
Monteiro stelt ook voor om het voorbeeld van artsen en advocaten te volgen: alleen erkende, gecertificeerde artsen en advocaten mogen werken. Voor ontwerpers zou er ook een beroepscode moeten komen. Wellicht iets als de bankierseed.
En we moeten ons realiseren dat we door eendracht macht hebben:
We need to see ourselves as a community, and not just a community of common interests, but a community of common agency.
Is dit een goed boek?
Nou… Het is een boos boek. Als je houdt van polemiek en als je nog niet heel veel gelezen hebt over de maatschappelijke ontwrichting door het internet, dan is dit een prima boek. Ik denk dat in dat geval de schellen van je ogen vallen. Lees dit boek dan.
Het is ook een machteloos boek. De oplossingen zijn niet net zo radicaal als de probleemanalyse. Als je oplossingen wil: verdiep je in toegankelijk bouwen. Wees transparant over je werk. Doe mee aan open source projecten.
Maar doe iets. Realiseer je dat je werk consequenties heeft voor mensen van vlees en bloed.
LINKS
- bestel “Ruined By Design” op Amazon.com
- Mike Monteiro: A Designer’s Code Of Ethics
- Mike Monteiro: “Fuck you, pay me”
- Hoe YouTube meehelpt radicaal rechts te worden: NYT: The Making of a YouTube Radical